Yapay zeka artık depresyonu da tespit ediyor

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Bilkent Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Kısmı Tabip Öğretim Üyesi Hamdi Dibeklioğlu, akademik hayatı boyunca çalışmalarını yapay zeka üzerine ağırlaştırdığını anlattı.

Yapay zeka ile insan davranışlarının otomatik tahlili üzerine çalıştığını aktaran Dibeklioğlu, “Bunun dünya genelindeki ismi duyuşsal bilişim olarak geçiyor. Konuşmanın içeriğinden, sesin şiddetinden, tonundan, yüz sözlerinden, postürden yola çıkarak makine öğrenmesi ile sonuçlar çıkarıyoruz.” diye konuştu.

Dibeklioğlu, yapay zeka ile duyuşsal bilişim çalışmalarını yıllardır yaptığını lakin son periyotta ChatGPT üzere yapay zeka modellerinin yaygın kullanımı ile bu hususun çok popülerleştiğini vurguladı.

Son periyot çalışmalarında yapay zeka ile depresyon düzeyini tespit etmeye yönelik algoritmalar geliştirdiklerini belirten Dibeklioğlu, şöyle devam etti:

“Normalde, klinik psikologlar ve psikiyatristler, müşahedeler üzerine teşhis koyuyor. Bizim yaptığımız da aslında buna misal bir şey. Yapay zeka ile insanların yüz tabirlerinden, ses tonuna, konuşma halinden, başını ne tarafa ne formda çevirdiğine kadar çeşitli bilgileri kullanarak depresyon düzeyini tespit etmeye çalışıyoruz. Uzman, o anda görüşmeyi yaparken bir yandan da yapay zekalı sistem, belirli bir karara varıp onu uzmanla paylaşmış oluyor.”

Hollanda’da yürüttüğü çalışmalarla bu bahisler üzerine eğildiğini, Türkiye’ye geldikten sonra da devam ettirdiğini anlatan Dibeklioğlu, “Bu çalışmaların her kademesinde modelleri eğitmek için hem hastadan hem de hastaneden etik onaylar alıyoruz. Bu sistemi, kişi müsaade veriyorsa kullanabilirsiniz. Zati bu tip datalara kapalı ya da hassas bilgi diyoruz. Bunlar çok önemli süreçler.” diye konuştu.

“Davranışla depresyon düzeyinin ilgisini çözmeye çalışıyoruz”

Depresyon tespiti için klinik data kullandıklarını ve psikiyatristlerle birlikte çalıştıklarını lisana getiren Dibeklioğlu, şu bilgileri verdi:

“Davranışla depresyon düzeyinin ilgisini çözmeye çalışıyoruz. Bulgularımız, teoriyle örtüşüyor. Mesela farklı niyetler var, ‘çocuğum çok ağlıyor, depresyonda mı?’ üzere. Halbuki depresyonda genel beklenti, donukluk. Yani kişi kimseyle bağlantıya girmek istemiyor, toplumsal etraftan kopuyor. Bizim yakaladığımız örüntüler de o biçimde. Yani literatürü incelediğiniz vakit depresyonda toplumsal etkileşimden kaçma davranışına rastlıyorsunuz. Aslında onlar ortaya çıkmış oluyor. Depresyon düzey tahlilini şu formda tanımlıyoruz, uzman, o görüşmeyi yaparken sistem de hastayı incelesin ve bir formda doktora takviye versin. Yani model de kendince tanılamasını yapsın. Bu formda gözden kaçan bir şeyi yapay zeka yakalayabilsin.”

“Yapay zeka ile palavra tespitinin kullanımı…”

Dibeklioğlu, bir öteki projelerinde ise cümleler, ses tonu, bakışlar üzere bilgilerden yola çıkarak palavra söylemenin derecesini bulmaya çalıştıklarını, bu çalışmalarında da tekrar etik onayları aldıklarını bildirdi.

Çeşitli görüntüleri inceleyerek buradaki konuşmaların ne oranda hakikat ne oranda palavra içerikli olduğunu tespit edip çeşitli kaynaklardan da doğrulattıklarını lisana getiren Dibeklioğlu, konuşmanın içeriğini “doğal lisan işleme” modelleri, ses tonunu “frekans analizi” ile değerlendirdiklerini belirtti.

Dibeklioğlu, “Ancak yapay zeka ile bu işi çözdük ve yüzde yüz gerçek kestirim yapıyoruz üzere bir şey kelam konusu değil. Dünya üzerindeki bütün datayı görmeden yüzde 100 başarılı iddia yapmanız doğal ki mümkün değil. Fakat önemli muvaffakiyet oranlarına çıkabiliyoruz artık.” tabirlerini kullandı.

Yalan makinelerine ait bir soru üzerine Dibeklioğlu, şöyle konuştu:

“Şunun yanlışsız anlaşılması lazım, siz bu palavra tespit sistemini götürüp mahkemede kullanamazsınız. Bir kişinin hayatını buna bağlayamazsınız. Bunların yanılma oranları var. Lakin bunu çok daha farklı yerlerde kullanabilirsiniz. Yapay zeka ile palavra tespitinin kullanımı, öğrenci mülakatı ya da işe alım mülakatı üzere senaryolar için kelam konusu olabilir. Literatürdeki çalışmalar, konuşmanın tümüne yanlışsız mu, palavra mı diye bakıyor, biz hangi düzeyde palavra söyleniyor onu bulmaya çalışıyoruz. Bu aslında bir farklılık, zira bir konuşmanın içinde her şey yanlışsız değil, her şey palavra da değil.”

Yapay zeka ile kişilik tespiti de yapılıyor

Hamdi Dibeklioğlu, yapay zeka ile kişilik tespiti çalışmaları da yürüttüklerini belirtti.

Kişiliği farklı boyutlarda değerlendirdiklerini anlatan Dibeklioğlu, “Dışarıya ne kadar açıksınız, yeniliğe ne kadar açıksınız üzere. Tekrar görsel ve işitsel ögeleri kullanarak kişilik verisi topluyoruz. Aslında siz beşerle bağlantı kurarken art planda da yorumluyorsunuz birebir vakitte, biz de makineye bunu öğretmeye çalışıyoruz. Natürel makinenin kendince farklı özellikleri var, çok daha ayrıntılı görebiliyor, çok daha önemli süreçler yapabiliyor ancak aslolan şey, bizim algoritmayı yanlışsız eğitmemiz.” değerlendirmesini yaptı.

Yapay zeka ile kişilik tahlilinin dünyada kullanıldığına işaret eden Dibeklioğlu, “Şu anda şirketlerde ne kadar kullanılıyor, çok emin değilim lakin ben yıllarca Hollanda’da araştırma yaptım. 2013-2014 yıllarında bile oradaki büyük şirketlerde yapay zeka ile iş mülakatlarında kişilik istatistiklerini çıkarıyorlardı. 10 sene evvel bu çalışmalar için ‘daha prototip, sonuçları çok da kesin görmeyelim’ derken şu an doğruluk oranlarımız yüksek.” diye konuştu.

Hamdi Dibeklioğlu, insan davranışı alanında çok dikkatli olunması gerektiğine işaret ederek, “Çünkü bunu yüzde 100 hakikat diye nitelendirip günlük hayatın içine direkt entegre ederseniz, oradaki yanılgılarda şahsa bir sorumluluk yükleniyorsa önemli sorunlar yaşanabilir. O yüzden davranış tahlilinde etik onayların çok uygun irdelenmesi lazım. Buradaki maksadımız, yapay zekanın bize yardımcı olması. Tüm kararları yapay zekaya bırakıp kendimiz geri çekiliyoruz üzere bir durum kelam konusu değil.” dedi.

Ağrı düzeyini de tespit ediyor

Dibeklioğlu, benzeri sistemle ilaçların dozunun ayarlanmasında kıymet taşıyan “ağrı seviyesi” tespiti de yaptıklarını kaydetti.

Bu tespitin bilhassa çocuk ve bebeklere uygulanacak tedavilerde işe yaramasını beklediklerini tabir eden Dibeklioğlu, “Çocuk ve bebeklere ağrı düzeyini sorma talihiniz yok. Bu tip durumlarda tekrar yüz sözlerinden, tekrar davranıştan ağrı düzeyini çıkarabiliyoruz.” dedi.