İskorpit Balığı Nedir, Faydaları Nelerdir?

Serpil Dokurel – PembeNar özel

İskorpit balığı nedir?

İskorpit (Scorpaena Porcus) Scorpaenidae familyasına ait balıktır. Aynı familyadan olan Lipsos/Lipsoz balığı ile benzerli göstermektedir, ancak bu balık iskorpite göre daha küçük ve rengi daha koyudur. 

İskorpit balığı Dünya’da kutup bölgeleri hariç ve Türkiye’nin tüm denizlerinde bulunmaktadır. İskorpit balığı ortalama 20-30 cm büyüklüğünde olup zehirli balıklar arasında yer almaktadır. İskorpit balığının sırt, karın ve anüs deki yüzgeçlerinde zehirli dikenleri vardır.

Scorpaenidae familyasının en zehirli balıklarındandır. Zehirli dikenleri olan bir balık olduğu için beslenmede çok tercih edilmediği ancak lezzetli bir balık olmasından dolayı Ege bölgesinde daha sık tüketildiği bildirilmiştir.

İskorpit balığının faydaları nelerdir?

Balık ve balık ürünleri, yüksek besin değeri ve hassas tadı için dünya çapında tüketimi önerilmektedir. Bu amaçla, uluslararası balık endüstrisinde yenilebilir balıkların güvenliğini garanti etmek son derece önemlidir.

İskorpit balığı yüksek miktarda protein, vitamin ve mineral içermektedir. Böylelikle insan vücudu için gerekli besin ögelerinin karşılanmasını sağlamaktadır. Amino asitler proteinlerin temel yapı taşıdır. Dokuların iyileşmesi, büyüme ve gelişme için önemlidir. İskorpit balığının amino asit içeriği en yüksek balıklardan biri olduğu ve 100 gramda 25.299 mg aminoasit içerdiği bildirilmiştir. Ayrıca, doğal protein zengini diğer besin kaynakları için aysetugbasengel.com’a bakabilirsiniz. 

İskorpit balığı yağ asit miktarları toplam 0.87g/100g, n-3 0.32 g/100g, n-6 0.04 g/100g, n-3/n-6 0.07 g/100g, 250 g balık tüketimi ile alınan n-3 miktarı 0.80 g, 340 g balık tüketimi ile alınan n-3 miktarı 1.09 g olduğu bildirilmiştir.

İskorpit balığı A vitamini ve Omega-3 kaynağıdır. Düzenli tüketildiğinde A vitamini ve Omega-3 tüketiminin faydalarının görülebileceği bildirilmiştir. Omega-3 fonksiyonel bileşenler içermektedir. Vücutta sentezlenmezler ve dışardan besinler yolu ile alınması gerekmektedir. Bunlar;

 – A vitamini antioksidandır ve inflamasyonu engellemektedir.

 – A vitamini cilt ve göz kuruluğunu engellemektedir.

A vitamini göz sağlığının korunmasında etkilidir.

En önemli A vitamini kaynakları balık yağı, yumurta, süt ve süt ürünleridir.

Omega-3 yağ asitinin gelişim çağındaki çocukların zeka gelişiminde olumlu etkileri olduğu bildirilmiştir.

Omega-3 yağ asitleri beyin, sinir sistemi gelişimi üzerinde etkili olduğu ve düzenli balık tüketen çocuklarda net IQ seviyesinde artış olduğu bildirilmiştir.

–  Omega-3 yağ asitlerinin kanser, Alzheimer, kan basıncı ve kolesterol üzerinde olumlu etkileri olduğu bildirilmiştir.

–   Omega-3 kalp damar hastalıklarında koruyucu etki göstermektedir.

–   Omega-3 ve Omega-9 epilepsi hastaları için yararlıdır. Bu nedenle düzenli balık tüketimi önerilmektedir.

–  Omega-3 romatoid artrit belirtilerinin hafiflemesine yardımcı olduğu bildirilmiştir. 

–  Yapılan bir çalışmada hastalara günlük 2.6 gr n-3 yağ asitleri verilmiş ve şikayetlerde azalma görüldüğü bildirilmiştir.

Omega-3 otoimmün hastalıkların belirtilerinin azalmasını sağladığı bildirilmiştir.

İskorpit balığı antioksidandır. Bu nedenle muhtemel enfeksiyon oluşumunu engellediği, metabolizmayı hızlandırdığı, beyin fonksiyonlarını hızlandırdığı bildirilmiştir. 

–  Düzenli tüketimde felç olma riskini %6-12 oranında azalttığı bildirilmiştir.

–  İskorpit balığı aynı zamanda kalsiyum kaynağıdır. Diş ve kemik gelişimine katkı sağlamaktadır.

 

İskorpit balığının zararları nelerdir?

Zehirli dikenlerinin insan vücudu ile temasında etkili olduğu ve hemen etki göstererek temasta bulunan bölgede kızarıklık ve şişlik meydana geldiği bildirilmiştir. Zehrin etkisinin ortalama 2-3 gün sürdüğü ve tedavide en iyi yöntemin amonyak olduğu bildirilmiştir. Zehirli dikenlerinden dolayı halk arasında ‘çarpan’ olarak da bilinmektedir.

İskorpit balığındaki zehir (toksinler), asetilkolinin nörotransmitter olduğu nöromüsküler birleşme noktasında nöromüsküler iletim üzerinde etki gösterir, ancak bazı durumlarda toksinler GABA, noradrenalin, adrenalin, dopamin ve ?-aminobutirat gibi nörotransmitterleri etkilemektedir. Bu nedenle, 

–   Deniz balıkları, yüksek besin değeri (içerdiği proteinler, yağ, mineral ve vitaminler) kaynaklarıdır. Ayrıca, yüksek oranda doymamış yağ asitleri (HUFA, EPA, DHA) içermektedir. 

 Balıkların içerdikleri besin ögeleri değişiklik göstermektedir. Bu nedenle balık tüketiminde çeşitlilik sağlanması gerektiği önerilmektedir.

–   İskorpit balığının mayıs aylarında daha lezzetli olduğu bu nedenle kış balıklarının (palamut, hamsi gibi) bitiminden sonra tüketimi önerilmektedir.

– İskorpit balığının balıkçılara temizletilmesi önerilmektedir.