Türkiye’nin undaki liderliği tehlikeye giriyor

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Mehmet Hanifi GÜLEL

Türkiye un ihracatında, bu yıl hasat periyodunda buğday ithalatına getirilen yasakla birlikte, son iki aydır yüzde 30’un üzerinde düşüş yaşanıyor. Dünya un ihracatında son 10 yıldır liderliğini elinde bulunduran Türkiye, buğday yasağından ötürü konumunu kaybetme tehlikesi yaşıyor. Un kesimi, ucuz ham unsura ulaşamadığı için küresel pazarda ihracat liderliğini ve rekabet gücünü korumakta zorlanıyor.

Enerji, personellik ve lojistik maliyetlerindeki artışın yanı sıra kurdaki belirsizlik, un ihracatçılarının ham unsuru olan buğdayı yüksek fiyattan tedarik etme problemleriyle karşı karşıya bırakıyor. Türkiye’de buğday hasatının bitmesi ile stokların büyük çoğunluğunun büyük çiftçi, tüccar ve Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) stoklarına girdiğini aktaran Doruk Un Yönetim Kurulu Lideri ve CEO’su Gürsel Erbap, buğdaya erişimin yavaşladığını, fiyatların dünya fiyatlarının çok üzerinde olduğunu söyledi.

Hububat fiyatının açıklanmasıyla birlikte getirilen ithalat yasağının un sanayicilerinin ihracat pazarlarındaki rekabet gücünü ve liderliğini kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya kaldığını kaydeden Erbap, ithalatın yasaklanmasının akabinde geçen yılın haziran ayına nazaran yüzde 34,26, temmuz ayına nazaran ise yüzde 31,78 düşüş yaşandığını bildirdi.

İhracatta yaşanan sıkıntılar, bölümün karşı karşıya kaldığı riskler ve alınması gereken acil tedbirler hakkında açıklamalarda bulunan Erbap, Türkiye’nin ihracatta başkan olmasının en kıymetli faktörlerinden biri dünya buğday ticaretinin büyük çoğunluğunu üstlenen Rusya ve Ukrayna üzere ülkelere yakınlığından kaynaklı lojistik avantaj olduğunu belirtti.

İhracat pazarlarında süreklilik, müşteri memnuniyeti, kalite ve fiyat avantajının her geçen yıl zorlaştığını vurgulayan Erbap, “Türkiye’nin gerçekleştirdiği buğday üretimi hem iç pazara hem de ihracata katkı sağlıyor. Lakin bölüm, dünya fiyatlarıyla rekabet edebilmek için Dahilde Sürece Rejimi (DİR) kapsamında ithalat yaparak bunu gerçekleştirebiliyor. İhracat pazarlarında kalıcı olabilmek için hammadde fiyatlarının uygunluğu, bulunabilirliği ve öngörülebilir öteki maliyetlerin uygunluğu ehemmiyet arz ediyor” dedi.

Haziran ve temmuzda ihracat tonajda sert düştü

Türkiye’de 2024 yılı hasatının tamamladığını ve geçen yıldan biraz düşük gerçekleşmesine karşın, devreden stoklarla birlikte uygun bir hasat yılı olduğunu söyleyen Erbap, “Dünya buğday fiyatlarıyla Türkiye’deki buğday fiyatları ortasında oluşan farklardan ötürü ithalat yapılmadığı takdirde un ihracatı yaptığımız pazarlarda liderliğimizi hatta devamlılığımızı sürdürmemiz imkânsız. Bilhassa ihracat pazarlarımıza yakın coğrafyada hem buğday randımanlarının artışı hem de lojistik avantajlarından ötürü rekabet gücümüzü yavaş yavaş kaybetmekteyiz.

Türkiye ihracat sayılarına baktığımızda ithalat yasağının başladığı geçen yılın haziran ayına nazaran yüzde 34,26, temmuz ayına nazaran ise yüzde 31,78 düşüş yaşandı. Geçen yıla nazaran Rusya’nın un ihracatı yaklaşık yüzde 50 artış gösterdi. Düne kadar ihracat pazarında olmayan Rusya, buğday ihracatına vergi uygularken, un ihracatında çok değerli takviyeler sağlıyor. Tekrar Hindistan’daki yüksek buğday rekoltesi ihracat pazarlarında önemli rekabetle karşı karşıya olduğumuzu gösteriyor” diye konuştu.

“Yerli buğday fiyatları ve şimdiki döviz kuru ile bir DİR varsayımı yapılarak verilen teklif fiyatlarının ihracatçı üzerinde bir ziyan finansmanı yaratması nedeniyle uzun vadede sürdürülebilirliği mümkün görülmüyor” diyen Erbap, “Dünya buğday fiyatları lokal fiyatlarımızın hayli altında, ihracat pazarlarımızdaki müşterilerimiz birçok menşeden alım yaptıkları için Türk ihracatçıları olarak lakin bir mühlet sonra realize olabilecek bir DİR ziyanı varsayımı ile yapılan satışlarla pazarlarımızın lakin küçük bir kısmını korumak mümkün olabiliyor. Bunun da uzun vadede tolere edilemeyeceği açık.

Ayrıca bugün prestijiyle tamamlanan hasadımız çerçevesinde, mevcut buğday tüketimi suratı nedeniyle uygun kalitelere ulaşmak her geçen gün daha zorlaşmakta ve fiyatların daha da yükselmesine; bu da esasen düşen satışlarımızın durmasına yol açıyor. Öteki dikkat edilmesi gereken bir konu ise yerli buğday kalitelerinin kıymetli bir kısmı ihracatta satışını yaptığımız kalitelerde unu tek başına üretmeye yetemeyeceği için müşterilerimizin öteki menşelere kaybedilmesi riskine sebep oluyor” dedi.

“Ülkemiz stoklarındaki eserleri dala açmalı”

Un makarna bulgur ve başka unlu mamullerin ihracatında Türkiye’ye kıymetli bir oranda döviz girişi sağlayan dalımızın dünya pazarlarında rekabet gücünü kaybetmemesi, önder olduğu pazarlarda kayıplar yaşamaması açısından ithalat yasağına karşılık nasıl bir durum alacağını planlaması gerektiğini söz eden Erbap, “Türkiye’nin dünya un ihracatı birinciliğini yakalamasında en değerli katkıyı geçmiş periyotta kamu kuruluşlarının takviyesi ve özel dalın çabaları tesirli olmuştu. Türkiye’deki un, makarna, bulgur ve diğer unlu mamullerin kurulu kapasitesi tüm dünyaya ihracatını karşılayabilecek büyüklükte.

Olası ihracat pazarlarındaki kayıplar ülkeye döviz girişini azaltacak, istihdam sağlayan bu işletmeleri devamlılığını sürdürememe riskiyle karşı karşıya bırakacak. Geçmiş periyotta bunları çözebilmiş olan devlet kurumlarımız, bugün de tüm paydaşları bir ortaya getirerek ya ithalatın bir an evvel açılmasını sağlamalı yahut dünya piyasa fiyatlarıyla ülkemizin stoklarındaki eserleri dala açmalı” formunda konuştu.

Rusya ve Mısır pazarlara girdi

Un ihracatında yaşanan düşüşün temel sebebi ithalatın durdurulması olduğunu kaydeden Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu Başkanı Haluk Tezcan, “Fiyatlar aşikâr olmadığından ve ithalat müsaadesi olmaması ihracat oranında bir düşüşe yol açıyor. Üzülerek söylemek gerekir ki ihracat liderliğimiz kaybetmemiz konusunda bu türlü bir risk mevcut. Türkiye olarak dünyada kaybettiğimiz pazarlara Rusya ve Mısır ülkeleri alternatif olarak girmeye başladı. Bu türlü devam ederse, bu pazarlarda muhakkak bir fiyat tutturamadığımızdan hedeflediğimiz sayılarda bir sapma yaşanma riski var” dedi.