Enflasyonla uğraşta öncelik ‘kamu harcama reformu’ olmalı

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Ferit PARLAK

Enflasyonla mücadele­de yükü gerçek bölüm ve hane halkının üstlen­diğine dikkat çeken Türk Sa­nayicileri ve İş İnsanları Der­neği (TÜSİAD) Yönetim Ku­rulu Başkanı Orhan Turan, “Fakat enflasyonla mücadele­nin gerektirdiği fedakarlıkla­rın hem gerçek kısmın hem de hane halklarının dayanma gü­cünü zorlamaya başlamış ol­duğunu da görüyoruz.

Bu ne­denle enflasyonla mücade­lenin kamu kısmını de içine alacak biçimde sürdürülme­si gerektiğini düşünüyoruz” dedi. Aras, Ankara Sheraton Otel’de düzenlenen TÜSİAD YİK toplantısının açılışında konuşma yaptı.

2001 örneği model alınmalı…

Aksi halde, yalnızca para po­litikasına dayanan bir yakla­şım ile enflasyonla süratli ve so­nuç alıcı bir çabanın çok sıkıntı olacağını da vurgulayan Turan, “2001 krizi sonrasın­da uygulanan enflasyonla mü­cadele programını hatırlıyo­ruz. Bu süreçte maliye politi­kası para siyaseti ile büyük bir eşgüdüm içinde uygulan­mıştı. Kamu maliyesi disipli­ne edilmiş, kamu harcamala­rı, kamu açıkları ve kamu borç yükü azaltılmıştı” formunda konuştu.

Siyasi rant maksatlı kullanımlar…

2001 modelinde birebir za­manda, siyasi rant emelli kul­lanılan KİT’lerin özelleştiril­diğini, kamu monopollerine son verildiğini, ağır düzenleme altındaki alanlar serbestleş­tirildiğini lisana getiren Turan, “Yapısal ıslahatlarla birlikte AB üyelik sürecinin gerektir­diği mevzuat ahengi da hız­landırılmıştı. Türkiye hür piyasa iktisadının işlerli­ğini sağlamak doğrultusunda kıymetli bir ara kaydetmiş­ti” diye konuştu.

“Büyüme de sağlanmıştı…”

2001 yılında uygulanan re­formlar sonucunda, Türki­ye’nin yalnızca enflasyonu dü­şürmekle kalmadığını, süratli bir büyüme patikasına da gir­diğinin altını çizen Turan, “Bu sürecin muvaffakiyetinde tahminen de en kıymetli öge, gerisindeki siyasi kararlılık ve çok güçlü mutabakattı.

2001 krizinden tüm dünya­ya örnek oluşturan bir başa­rıyla çıkılmış olmasının için­de bulunduğumuz dezenflas­yon sürecine de ilham vermesi gerektiğini düşünüyoruz.

O vakit olduğu üzere şim­di de maliye siyasetindeki disipline azami değer göste­rilmesini gerekli görüyoruz” biçiminde konuştu.

“Enflasyon hâlâ yüksek”

Turan, “Son yıllardaki makroekonomik istikrarsız­lık devrinin akabinde uygu­lamaya geçilen rasyonel para siyasetleri sonucunda enflas­yonla çabada yol kat et­meye başladık. Lakin enflas­yon hala yüksek. Gelecek yıl için yapılan kestirimler de esen­liğe çıkmamız için daha zama­na muhtaçlık olduğunu gösteriyor. Bu süreçte sıkı para politikası­nın ve iktisattaki soğuma­nın devam etmesi enflasyonla gayretin bir parçası” dedi.

“Kayıt dışılık için güçlü adımlara muhtaçlık var”

Turan, “Geçen sene ve bu sene bütçe açığı yüzde 5 ci­varında. OVP’de belirlenmiş bütçe açığı maksatlarının tut­turulması, makroekonomik dengelerin tesis edilmesi açı­sından belirleyici olacak. Bu açıdan vergilemede ve kaynak tahsisinde aktifliğin sağlan­ması ve adaletin artırılması ve kayıt dışılıkla kararlı biçimde çaba hususlarında güçlü adımlara muhtaçlık olduğunu dü­şünüyoruz” halinde konuştu.

Kayıt dışı ile çabanın dezenflasyon sürecine dayanak olmaya ilaveten piyasa ekono­misinin temellerinin gelişti­rilmesi ve verimliliğin yüksel­tilmesine de hizmet edeceği­ni vurgulayan Turan, şunları söyledi:

“Kayıt dışı yalnızca vergi geli­ri kaybı manasına gelmez; fir­malar açısından finansmana erişim sorunu, çalışanlar açı­sından ise toplumsal güvenlik ve iş yeri güvenliği problemleri ile iç içe geçer. Kayıt dışı faaliyet çoklukla verimsizlikle bera­ber seyreder. Verimsiz ve kayıt dışı çalışan firmaların faali­yetlerini sürdürmeleri iş ve aş yaratılmasını sağlıyor gözük­se de aslında yeni, verimli ve kayıt içi çalışan firmalar için piyasada rekabet şartlarını bozar ve sonuçta daha fazla iş yaratılmasını pürüzler.”

Kamu kaynaklarının verimsiz firmalara aktarılması…

Kayıt dışı iktisadın, ka­mu kaynaklarının verimsiz firmaların faaliyetlerini sür­dürmeleri için kullanılması manasına geldiğini lisana geti­ren Turan, kelamlarını şöyle sür­dürdü:

“Oysa kaynaklarımız kıt ve bunları faal kullanmalıyız. Kamu dayanaklarının temel he­defi firmaların verimli ve re­kabet edebilir biçimde faaliyet göstermesi olmalı. Hasebiyle kayıt dışı konusunda genel ve muğlak bir telaffuz yerine sa­mimi bir uğraş başlatılma­sını ve düzgün tasarlanmış bir ey­lem planının süratle hayata geçi­rilmesini bekliyoruz. Bu hareket planı, kamu bütçe istikrarının güzelleşmesine katkıda buluna­rak enflasyonla çabayı de güçlendirecektir. Böylelikle ver­gi yükünün değerli bir kısmını yüklenen ‘kayıtlı mükellef gru­bu’ üzerindeki vergi yükünü daha da artıracak düzenleme­ler konusundaki yıpratıcı tar­tışmalar son bulacaktır.”

“Verimliliği artırır…”

Kayıt dışı ile sonuç alıcı bir çabanın, piyasada reka­bet şartlarını adil hale geti­receğini, çalışanların koşulla­rını güzelleştireceğini ve verim­liliği yükselteceğini tabir eden Turan, “Kayıt dışı ile mücade­lenin bir boyutu da denetim­lerin artırılması. Kontroller yalnızca kayıt dışı ile mücade­le açısından değil toplumsal itimat, huzur ve istikrarın ko­runması açısından da önem­li bir başlık. Son periyotlarda kamunun kontrol vazifesini tam, adaba uygun, tarafsız ve herkese eşit biçimde yapma­sının ne kadar değerli olduğu­nu gösteren çok sayıda örnek­le karşılaştık.

Belki de liyakate nazaran atanmış takımların hak­kını vererek yapacakları dene­timler, çeteler, cürüm iktisadı, sıhhatte çeteleşmeler, besin gü­venliği, kaçak göçmenler, çev­re ihlalleri, iş kazaları, inşaat projelerindeki usulsüzlükler üzere yakın vakitte içimizi çok yakan olayları önleyebilir­di” formunda konuştu.

“Kamu harcamaları eğitim için artırılabilir”

Kamu kaynaklarının et­kin kullanılması için, emel ve araç ortasındaki ahengin göz­den kaçırılmaması gereklili­ğini de vurgulayan Turan, “Bu da kamunun tüm alanlarda küçülmesini değil, tam tersi­ne birtakım alanlara ayrılan kamu kaynaklarının artmasını ge­rektiriyor. Daha fazla kamu kaynağına muhtaçlığın en yük­sek olduğu alan eğitim. İlköğ­retimden yükseköğretim dü­zeyine kadar öğrenci başına yıllık harcamalar karşılaştırıl­dığında, Türkiye OECD ülke­leri ortasında son sıralarda yer alıyor.

Eğer tüm çocuklara fır­sat eşitliği sağlayacaksak okul öncesinden yükseköğretime, eğitime kâfi kamu kayna­ğı ayırmalıyız. Ayrıyeten eğitime ayırdığımız kaynakları da da­ha aktif kullanmalıyız. Kay­naklar öbür yerlere değil, eği­timin niteliğini, çocukların ve öğretmenlerin yeterli olma halini ve okulların şartlarını iyileş­tirmeye ayrılmalı” dedi.

“Enflasyonla mücadele yavaşlar”

Turan, “Biliyoruz ki sağlık­lı bir iktisadın birinci kaidesi üretimdir; üretim artışı yoksa sorun vardır. Üretim yavaşlı­yorken tüketim canlı kalma­ya devam ediyorsa dış açıkla ve enflasyonla çaba zor­laşır” ihtarında bulundu. Tu­ran, “Enflasyonda kalıcı ba­şarı için endüstride, tarım ve hayvancılıkta ve hizmetler bölümünde üretim koşulları­nın güzelleştirilmesi gerekir. Fa­kat üretim yapısında dönüşü­münün sağlanması, dünyada karar süren teknolojik deği­şimlere ve etraf ve güç poli­tikalarındaki eğilimlere ahenk sağlamak için de şart” dedi.

TÜSİAD’a nazaran kamu harcama reformunda üç öncelik:

Ciddi bir kamu harcama ıslahatı çerçevesinde üç başlıkta süratli ve sistematik adım atılmasına muhtaçlık olduğuna dikkat çeken TÜSİAD Başkanı Orhan Turan’a göre;

1-Ekonominin aktif işleyişine katkısı olmayan kamu harcama kalemlerinde önemli tasarrufa gidilmeli.

2-Ekonominin faal işleyişine takviye verecek olan eğitim, teknoloji, üretimin tekrar yapılandırılması üzere alanlarda kamu kaynaklarının artırılmalı.

3-Sosyal devlet sorumluluğunun direkt, açık ve şeffaf uygulanan bir toplumsal siyaset ile yerine getirilmeli.

Kamu çalışanı 5.3 milyona ulaştı

Orhan Turan, “Türkiye’de kamu çalışanlarının sayısındaki daima artışa bakıldığında her bir hizmet kategorisi için kamu hizmetlerinin niceliğini, niteliğini ve verimliliğini ele almak gerektiği görülüyor. 2007’de 2 milyon civarında olan kamu işçisi sayısı 2017’den sonra süratli bir artışa geçerek evvel 5 milyona bu sene de 5.3 milyona ulaşıyor. Ama kamu çalışanı sayısındaki artış kamu hizmetlerinden duyulan memnuniyete yansımıyor. Bu artış ek istihdam yaratmaya yarıyor” dedi.

Turan, “Nitekim sayılara vilayetler bazında bakınca ortaya daha enteresan bir fotoğraf çıkıyor. Nüfusu 500 binin altındaki vilayetlerde istihdamdaki her dört bireyden birisinin kamuda olduğu hesaplanıyor. Kamunun vazifesi, ülkede istihdam yaratmaya elverişli bir yatırım ortamı oluşturmaktır. Ve tabi, piyasanın düzeltemediği aksaklıkları düzeltmek üzere toplumsal siyaset uygulamak da kamu kurumlarının sorumluluğundadır. Fakir ve dezavantajlı kesitlere dayanak, şeffaf biçimde çağdaş toplumsal siyaset araçlarıyla yapılmalıdır” biçiminde konuştu.

“Doğrudan yatırımlar için adil ve süratli bir adalet sistemi gerekiyor”

Türkiye iktisadının sinyal niteliği en yüksek göstergelerinden olan cari açığın süratle daraldığına dikkat çeken TÜSİAD Yüksek İstişare Konseyi (YİK) Başkanı Ömer Aras, “Eylül ayında yıllık cari açığın 10 milyar doların altına inmiş olması, önümüzdeki devrin enflasyon ve kur gelişmeleri açısından memnuniyet verici. Cari açık daralırken döviz rezervleri de güçleniyor. İktisattaki düzelme milletlerarası piyasalar tarafından da teyit edildi. Ülke risk primimizi gösteren CDS ve rating notlarımız güzelleşti. Fakat verimlilikle büyümeye en büyük katkıyı yapacak olan direkt sermaye yatırımları girişi çok hudutlu. Direkt sermaye yatırımları için makroekonomik istikrarla bir arada güçlü bir hukuk devleti, adil, süratli ve efektif işleyen bir adalet sisteminin de tesis edilmiş olması gerekiyor” dedi.

“Mesafe alamayız…”

Para siyasetinde gerçek istikamette atılmış olan adımların, yapısal ıslahatlarla desteklenmediği takdirde eksik kalacağını lisana getiren Aras, “Toplumsal ahengi sağlamadan, hukuk devletini ve demokrasiyi güçlendirmeden, inanç tesis etmeden, yeterli eğitilmiş akıllı ve bilgili gençlerimizi liyakat temeli ile misyona getirmeden iktisatta elde edeceğimiz aranın sonlu olduğunu bilmeliyiz” diye konuştu. Ömer Aras, konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Geçen hafta açıklanan GSYH sayılarının ‘Orta Gelir Tuzağı’nın üst hududuna yakın olduğumuzu gösteriyor. ‘Orta Gelir Tuzağı’ndan artık kalıcı olarak çıkmalıyız, yüksek gelirli bir ülke olmalıyız. Toplumun tüm fertleri de bunu hissetmeli. Bunun için toplum olarak başarısı teori ve uygulama ile ispatlanmış akılcı siyasetler etrafında uzlaşmalıyız.”