Yapay zekâ ile yeşili az olan meskenler tespit edilecek

Başak Işık GÖKÇAM

Karbon emisyonu yüksek olan meskenler, direkt konut emisyonlarının dörtte birinden sorumlu. Net sıfır gayesine ulaşma yolunda büyük bir pürüz olan bu sorunun güzelleştirilmesi üzerine çalışan araştırmacılar, bunun için bir yapay zekâ modeli eğitti.

Cambridge Üniversitesi Mimarlık Bölümü’nden araştırmacılar tarafından eğitilen yeni bir ‘derin öğrenme’ modeli ile yeşil kimlik bilgilerini güzelleştirmeye yönelik stratejiler geliştirilmesinin yanı sıra daha kolay ve daha süratli ve daha ucuz hale getirilmesi amaçlanıyor.

Konuya ait açıklamada bulunan kent araştırmacısı ve data bilimci Maoran Sun ve Cambridge Sürdürülebilir Tasarım Grubu’na liderlik eden doktora danışmanı Dr. Ronita Bardhan, yapay zekâ modellerinin HtD konutlarını (emisyonu yüksek evler) yüzde 90 hassasiyetle sınıflandırabildiğini ve daha fazla bilgi ekledikçe bunun artmasını beklediklerini gösteriyor” dedi.

Yapay zekânın, bunu başarmak için açık kaynak datalarını kullanarak karbondan arındırılarak sıkıntı binaları belirlemek için birinci sefer eğitildiğini belirten Dr. Bardhan, “Politika yapıcıların kaç meskeni karbondan arındırmaları gerektiğini bilmeleri gerekiyor, lakin ekseriyetle her meskende detaylı kontroller gerçekleştirecek kaynaklara sahip değiller. Modelimiz onları yüksek öncelikli meskenlere yönlendirerek pahalı vakit ve kaynaklardan tasarruf etmelerini sağlayabilir” diye konuştu.

İyileştirmeye yardımcı olacak

Yapay zekâ modelini hudutlu datalar kullanarak eğittiklerinin bilgisini veren araştırmacı Macran Sun da, “Artık model, kentteki konutlar için iddia yapabiliyor. Modellerimiz, sakinlerin ve yetkililerin duvarlar, pencereler ve öbür ögeler üzere makul bina özelliklerine yönelik güzelleştirme müdahalelerini hedeflemelerine giderek daha fazla yardımcı olacak” bilgisini verdi. Bilgilerin fiyatsız olduğunu söyleyen Bardhan, “Veri kümelerinin çok sistemsiz olduğu ülkelerde bile kullanılabilir. Çerçeve, kullanıcıların HtD meskenlerinin tanımlanması için çok kaynaklı bilgi kümelerini beslemesine imkan tanır” dedi.

Binanın dinamiği ölçülebilecek

Model halihazırda binaların çatı ve pencereler üzere en fazla ısı kaybeden belli kısımlarını ve bir binanın eski mi yoksa çağdaş mi olduğunu tespit etme kapasitesine sahip. Lakin araştırmacılar ayrıntıyı ve doğruluğu değerli ölçüde artırabileceklerinden eminler. Araştırmacılar, dataları kamuoyu için daha görünür ve erişilebilir hale getirerek net sıfıra ulaşma gayretleri konusunda fikir birliğine varmanın çok daha kolay hale geleceğini öne sürüyor.

İnşaat kesimi için emisyon uyarısı

Yaşanan felaketlerin, Türkiye Müteahhitler Birliği olarak her fırsatta lisana getirdikleri, “ehil yapı müteahhidi, güçlü yapı kontrolü, uzman mühendislik sistemi, mesleksel yeterlilik dokümanlı iş gücü, kaliteli materyal, çok taraflı imar mevzuatı ve şuurlu kamuoyu” unsurlarının ehemmiyetini bir sefer daha gösterdiğini vurgulayan Eren, Türkiye’nin bir sarsıntı ülkesi olduğu gerçeğinin ve kentleşme oranının daima artmasının dikkate alınması gerektiğini bildirdi.

Yarının muhtaçlıklarını göz önünde bulunduran, daha güzel tasarlanmış, etraf, sıhhat, eğitim, ulaşım, spor ve idari altyapılarıyla yaşanabilir kentlerin hedeflenmesi gerektiğini belirten Erdal Eren, “Deprem riskinin yüksek olduğu Türkiye açısından kentsel dönüşümün hayati ehemmiyet taşıyor. Bu bahiste bilhassa uzmanların İstanbul için yaptığı ihtarlar göz önünde bulundurulduğunda kaybedecek bir saniyemizin bile olmadığı anlaşılmaktadır” dedi.

Her 10 şahıstan 7’si kentli olacak

Şehircilik konusunda sarsıntı ve kentsel dönüşüm kadar kıymet verilmesi gereken bir diğer konunun da global iklim krizi olduğuna vurgu yapan Eren, “Dünya Bankası tarafından yapılan bir projeksiyonda, 2050 yılında, dünyada her 10 bireyden 7’sinin kentlerde yaşayacağı, kent nüfusunun tüm dünya nüfusunun üçte ikisini oluşturacağı ve global güç tüketimi ile sera gazı emisyonlarının yüzde 70’inden fazlasının kentlerde olacağı öngörülmektedir.

Ayrıca, yapılan çalışmalar, binalar ve inşaat-yapım süreçlerinin global karbon emisyonunun yüzde 40’ını oluşturduğunu göstermektedir. Binaların işletim periyotlarında ısıtma-soğutma, aydınlatma için kullanılan gücün sebep olduğu emisyon yüzde 28’lik dilime sahipken kalan yüzde 11’lik kısım binaların ömür döngüsü içinde kullanılan gereç ve inşaat işlerinden kaynaklı karbondan gelmektedir. Hasebiyle sürdürülebilirlik ve karbon salımının azaltılması gayesi kapsamında şehircilik ve inşaat bölümünün kaçınılmaz olarak değerli bir yere sahip olduğu görülmektedir” diye konuştu.